Nước ối thường sẽ xuất hiện và dần tăng trong những tháng đầu của thai kỳ và sẽ bắt đầu giảm đi khi ở tam cá nguyệt cuối. Trong những tháng thuộc thời kỳ cuối của thai kỳ, mẹ bầu có thể gặp phải những vấn đề khó khăn khác nhau, trong đó có một vấn đề khá được quan tâm đó là dư ối. Vậy dư ối tuần 38 có nguy hiểm không? Mẹ bầu cần phải làm gì khi phát hiện mình dư ối vào tuần thứ 38?
Mẹ bầu cần có thời gian nghỉ ngơi phù hợp
Một chế độ ngủ và nghỉ ngơi phù hợp sẽ giúp mẹ bầu trở nên thư giãn, giảm hoạt động các cơ co thắt tử cung, đồng thời cân bằng lại mực nước ối cho thai nhi. Đây là cách làm giảm nước ối đơn giản nhất. Hạn chế các căng thẳng, hạn chế tiếp xúc với các môi trường ô nhiễm, độc hại… sẽ giúp tăng hiệu quả quá trình điều hòa và trao đổi chất ở cơ thể mẹ bầu.
Hạn chế ăn những loại thực phẩm chứa nhiều nước, điển hình là các loại hoa quả mọng nước như cam, quýt, bưởi, thanh long, dưa hấu…
Nên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ và vitamin như yến mạch, đậu, khoai… Nước râu ngô là một trong những thực phẩm có đầy đủ các thành phần dinh dưỡng trên, đồng thời giúp thanh nhiệt, giải độc và lợi tiểu cho mẹ bầu dư ối.
Hạn chế sử dụng quá nhiều dầu mỡ cho các món ăn, không ăn quá mặn, nên ăn các món luộc.
Tăng cường sử dụng các loại thực phẩm làm giảm nước ối, điển hình là các loại thịt cung cấp protein và sắt giúp mẹ bầu và thai nhi khỏe mạnh như thịt bò, thịt lợn, thịt gà, thịt cá, thịt trâu… và các loại hải sản như mực, tôm, cua để tăng calci tốt cho cả mẹ và bé. Tuy nhiên, mẹ bầu cần lựa chọn những thực phẩm tươi sống, không dùng sản phẩm đông lạnh để đảm bảo lượng dinh dưỡng luôn ở mức cao nhất.
Tăng cường bổ sung rau xanh giúp mẹ bầu bổ sung vitamin và chất xơ, tránh dị tật thai nhi. Hạn chế sử dụng các loại rau họ cải và nên luộc thay vì xào nấu.
Không nên nạp quá nhiều đường vào cơ thể bởi có thể dẫn đến tiểu đường – là một trong những nguyên nhân gây dư thừa nước ối ở mẹ bầu.
Thế nào là hiện tượng dư nước ối?
Nước ối là một môi trường lỏng bao quanh thai nhi, góp phần cho sự phát triển của thai nhi trong quá trình mang thai. Nước ối giúp bảo vệ thai nhi khỏi các chấn thương và va chạm khi ở trong bụng mẹ, đồng thời còn là môi trường vô khuẩn để thai nhi phòng tránh các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt ở phổi. Ngoài ra, nước ối là nơi cung cấp dinh dưỡng, cũng như hỗ trợ ổn định thân nhiệt thích hợp cho thai nhi.
Mặc dù nước ối mang lại nhiều lợi ích như vậy, tuy nhiên không phải càng nhiều ối là tốt. Thông thường, mực nước ối tiêu chuẩn của thai nhi 16 - 34 tuần nằm trong khoảng 300ml đến 600ml. Nếu lượng nước ối tăng cao, có thể lên đến 800 - 1500ml gọi là hiện tượng dư ối. Thông thường, các mẹ bầu hay bị dư ối ở tuần thứ 20 - 30 của thai kỳ. Hiện tượng này có thể được nhận biết bằng những dấu hiệu dưới đây:
Tình trạng dư ối có thể gây ảnh hưởng không nhỏ tới thai nhi, thậm chí có thể làm cho thai nhi tử vong. Ngoài ra, tình trạng này còn gây ra một số vấn đề khác như:
Tập thể dục nhẹ nhàng cũng là cách hạn chế thiếu nước ối
Nếu bạn đang băn khoăn không biết nên làm gì để tăng nước ối thì lời khuyên là hãy vận động thể chất nhẹ nhàng. Nếu bác sĩ không yêu cầu phải nghỉ ngơi nhiều trên giường thì mẹ bầu ít ối có thể thực hiện một vài động tác thể dục nhẹ nhàng một cách điều độ (30 – 45 phút/ngày) bởi đây là cách hỗ trợ tăng nước ối hiệu quả. Việc thường xuyên thực hiện các bài tập sẽ giúp thúc đẩy lưu lượng máu tăng lên ở các khu vực khác nhau trong cơ thể.
Nếu có sự gia tăng máu lưu thông trong tử cung và nhau thai thì cũng đồng thời cải thiện chỉ số nước ối và tỷ lệ sản xuất nước tiểu của thai nhi. Khi em bé thải ra nước tiểu nhiều hơn trong túi ối, lượng nước ối sẽ theo đó mà tăng lên. Các bài tập bạn có thể cân nhắc khi bị ít nước ối là:
Khám thai định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ
Những dị tật bẩm sinh ở thai nhi cũng là một trong những nguyên nhân gây dư thừa nước ối ở mẹ bầu, chỉ có siêu âm mới giúp phát hiện chính xác các dị tật bẩm sinh, đồng thời cũng quan sát được lượng nước ối của mẹ bầu. Nếu chỉ số đo lượng nước ối AFI cao hơn ngưỡng 25cm thì mẹ bầu đang gặp tình trạng dư ối, cần phải được theo dõi đặc biệt.
Ngoài ra, bác sĩ cũng chỉ định mẹ bầu thực hiện một số xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân gây nên tình trạng dư thừa ối và đưa ra phương án xử trí phù hợp và kịp thời. Vì vậy, việc khám thai định kỳ và đúng lịch chính là biện pháp đơn giản, hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa và hạn chế tình trạng thừa ối.
Như vậy, bài viết trên đã giúp các mẹ bầu tìm hiểu về tình trạng dư ối, đồng thời đưa ra các cách làm giảm nước ối khi gặp phải tình trạng này. Hy vọng bài viết trên đã giúp các mẹ bầu biết được thêm các thông tin bổ ích, cải thiện tình trạng dư nước ối để mẹ và bé đều khỏe mạnh. Chúc bạn đọc có nhiều sức khỏe và đừng quên theo dõi các bài viết tiếp theo trên trang web của Nhà Thuốc Long Châu nhé!
TS. BS Huỳnh Thị Thu ThủyPhó Giám đốc - BV Từ Dũ
Thai nhi 3 tháng tuổi.Ảnh chỉ mang tính chất minh họa.
Thai nhi nằm trong tử cung của người mẹ và được bao bọc xung quanh bởi nước ối. Nước ối là một môi trường giàu chất dinh dưỡng, có khả năng tái tạo và trao đổi, giữ một vai trò quan trọng đối với sự sống còn và phát triển của thai nhi nằm trong bụng mẹ. Nước ối xuất hiện từ ngày thứ 12 sau thụ thai. Nước ối được tạo thành từ ba nguồn gốc: thai nhi, màng ối và máu mẹ.
Sự tái hấp thu nước ối: Được thực hiện chủ yếu qua hệ tiêu hóa thai nhi. Từ tuần thứ 20 thai kỳ, thai nhi bắt đầu nuốt nước ối. Ngòai ra, nước ối còn được tái hấp thu qua da của thai nhi, dây rốn và màng ối.
Như vậy, ngay từ đầu thai kỳ, nước ối đã có chức năng nuôi dưỡng phôi thai. Sau khi lá nhau được thành lập, nước ối giữ phần biến dưỡng nước và các chất khác bảo đảm cho sự sống còn và phát triển của thai. Thai từ 34 tuần trở lên hấp thu từ 300-500ml nước ối mỗi ngày. Lượng nước ối này vào ruột góp phần tạo phân su, vào máu góp phần cân bằng dịch trong cơ thể thai nhi và được lọc một phần tạo thành nước tiểu cho bé.
Nước ối còn có chức năng bảo vệ, che chở cho thai tránh những va chạm, sang chấn, đặc biệt là bảo đảm môi trường vô trùng cho bé trong bọc ối.
Về mặt cơ học, nưốc ối tạo môi trường cho thai phát triển hài hòa và bình chỉnh về ngôi thai trong ống sinh dục của mẹ trong những tháng cuối thai kỳ. Trong lúc chuyển dạ sanh, nước ối tiếp tục bảo vệ thai nhi khỏi những sang chấn của cơn co tử cung và nhiễm khuẩn. Nước ối giúp thành lập đầu ối nong cổ tử cung của mẹ giúp cho sự xóa mở cổ tử cung được thuận lợi hơn.
Sau khi vỡ ối, tính nhờn của nước ối bôi trơn đường sinh dục của mẹ giúp thai nhi dễ được sinh ra hơn.
Như vậy, nước ối là một dịch luân lưu, từ tam cá nguyệt thứ hai, nước ối có nguồn gốc phần lớn do thai nhi bài tiết từ đường tiết niệu và nước ối được hấp thu lại do thai nuốt vào hệ tiêu hóa. Thể tích nước ối thay đổi từ 50ml khi thai nhi được 4-8 tuần tuổi đến 1000ml khi thai được 38 tuần. Sau đó, thể tích nước ối có khuynh hướng giảm dần và còn khỏang 600-800ml vào tuần thứ 40 của thai kỳ hay lúc chuyển dạ sanh.
Về màu sắc: lúc đầu thai kỳ nước ối có màu trắng trong. Thai nhi càng lớn dần thì màu sắc nuớc ối sẽ trắng đục dần do có chứa nhiều chất gây. Thai đủ trưởng thành (từ tuần lễ thứ 38), nước ối sẽ có màu trắng đục gần giống như nước vo gạo.
Qua khảo sát bệnh lý của nước ối, chúng ta có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe và một số bệnh lý của thai nhi
Nước ối có thể bất thường về thể tích và bất thường về màu sắc.
Đa ối: Khi thể tích nước ối trên 2000ml: thường gặp trong đa thai và một số bất thường về hệ thần kinh trung ương của thai nhi như não úng thủy, thai vô sọ, thoát vị não màng não, cột sống chẻ đôi…. Đa ối cũng có thể do nguyên nhân bệnh lý của màng ối, của bánh nhau dây rốn, phù nhau thai, thai nhi to, do bệnh lý của mẹ như mẹ bị tiểu đường, .. hơặc vô căn
Ảnh hưởng của đa ối lên sự phát triển và sức khỏe thai nhi: đa ối nếu do nguyên nhân dị tật hay dị dạng thì tiên lượng rất xấu. Đa ối sẽ làm cho bé khá di động trong tử cung nên dễ có dây rốn quấn cổ, ngôi bất thường. Đa ối làm bụng mẹ căng to, mẹ khó thở, dễ cò cơn co tử cung và chuyển dạ sinh non làm tăng tỷ lệ tử vong chui sinh của bé. Khi chuyển dạ sanh, tình trạng đa ối dễ là nguyên nhân của chuyển dạ kéo dài làm bé dễ suy thai, mẹ bị đờ tử cung gây băng huyết sau sanh. Đồng thời, đa ối sẻ dễ bị vỡ ối đột ngột và tai biến của vỡ ối đột ngột là: nhau bong non, sa dây rốn, ngôi bất thừờng và thuyên tắc ối. Những điều này làm đe dọa tín mạng của cả 2 mẹ con.
Thiểu ối hay ít ối, vô ối: Khi thể tích nước ối dưới 200ml: Thường gặp trong bất thường hệ tiết niệu và hệ tiêu hóa thai nhi như hẹp thực quản, không có dạ dày, van niệu đạo sau ở bé nam, bất sản thận…. Thiểu ối còn gặp trong tình trạng mẹ suy dinh dưỡng, thai suy dinh dưỡng, thai quá ngày sanh, vỡ ối non, vỡ ối sớm….
Ảnh hưởng của thiểu ối lên sự phát triển của thai nhi: Thiểu ối nếu xuất hiện sớm vào tam cá nguyệt thứ 2 có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Nếu không phải do dị tật bẩm sinh thì bé cũng có những hậu quả lớn vì tình trạng thiểu ối kéo dài: trật khớp háng bẩm sinh, xơ cứng các khớp, tay chân khoèo do không cử động tốt được trong buồng tử cung ít nước ối, thiểu sản phổi gây suy hô hấp. Vào tam cá nguyệt thứ ba, nếu thiểu ối thường do bé suy dinh dưỡng và hậu quả cũng lớn: tay chân khoèo, xơ cứng khớp, thiểu sản phổi và điều quan trọng là chèn ép dây rốn, bé dễ bị suy thai và không bình chỉnh được ngôi thai có thể có những ngôi bất thường gây đẻ khó. Nếu vỡ ối gây thiểu ối khi chưa chuyển dạ hoặc khi mới bắt đầu đau bụng sanh sẽ làm nhiễm trùng ối, từ đó làm nhiễm trùng bào thai, nhiễm trùng tử cung… cả mẹ và bé đều nguy hiểm, đều bị ảnh hưởng đến sức khỏe và tín mạng.
Chỉ số ối bình thường từ: 6-12cm: Bất thường: Đa ối khi chỉ số ối: >= 20 cmThiểu ối : chỉ số ối : <= 5cmVô ối: chỏ số ối:< 3cm
Ngoài ra, người ta có thể dùng phương pháp tìm đo khoang ối lớn nhất trong buồng ối qua siêu âm để đánh giá thể tích nước ối: Nếu khoang ối lớn nhất <= 3cm có thể được xem là thiếu ối.
Tuy nhiên, việc siêu âm để đo chỉ số nước ối phải được đánh giá ít nhất 2 lần liên tục cách nhau từ 2-6 giờ để xác định tình trạng thiểu ối hay thừa nước ối. Và thể tích nước ối có thể thay đổi rất nhanh sau 12 giờ cũng như màu sắc nước ối có thể thay đổi tích tắc trong vòng 30phút đến 2 giờ.
Màu sắc nước ối được nhìn thấy qua soi ối với những trường hợp cổ tử cung mở lớn hơn 1cm hoặc chọc hút bước ối qua thành bụng. Khi bấm ối hoặc vỡ ối tự nhiên thì có thể nhìn màu sắc nước ối một cách chính xác và rõ ràng.
Tóm lại: mặc dù là nước ối, nhưng đối với thai kỳ, nước ối đóng vai trò quan trọng ngang bằng với lá nhau, dây rốn, tử cung trong vai trò nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi. Dựa vào khảo sát thể tích, tỷ trọng và màu sắc nước ối người ta có thể dự báo cũng như tiên đoán được sức khỏe và tình trạng phát triển của bé đang còn nằm trong bụng mẹ.
