Bộ Y tế vừa có văn bản gửi Bộ Lao động Thương binh và Xã hội; UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Bảo hiểm xã hội Việt Nam về việc triển khai thi hành Nghị định số 75 của Chính phủ để hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị, cơ quan liên quan xác định đối tượng, tổ chức thực hiện để bảo đảm quyền lợi cho người dân được hưởng chính sách bảo hiểm y tế (BHYT) theo quy định tại Nghị định số 75/2023/NĐ-CP.
Chính sách của Nhà nước hỗ trợ xây nhà đối với hộ nghèo
Ngày 10/8/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2011-2015 (Chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg giai đoạn 2). Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg có hiệu lực vào ngày 01/10/2015, trong đó nhà nước quy định về chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo như sau:Thứ nhất, về đối tượng hỗ trợ nhà ở các đối tương như sau- Hộ gia đình thuộc diện hộ nghèo theo chuẩn nghèo quy định tại Quyết định số 09/2011/QĐ-TTg ngày 30/01/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011 - 2015, có trong danh sách hộ nghèo do Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý và là hộ độc lập có thời gian tách hộ đến khi Quyết định số 33/2015/QĐ có hiệu lực thi hành tối thiểu 05 năm.- Ngoài ra, hộ gia đình thuộc diện hộ nghèo phải đang cư trú tại khu vực nông thôn hoặc đang cư trú tại các thôn, làng, buôn, bản, ấp, phum, sóc (gọi chung là thôn) trực thuộc phường, thị trấn hoặc xã trực thuộc thị xã, thành phố thuộc tỉnh nhưng sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, lâm, ngư nghiệp.Thứ hai, về điều kiện để được hỗ trợ về nhà ở:- Chưa có nhà ở hoặc đã có nhà ở nhưng nhà ở quá tạm bợ, hư hỏng, dột nát, có nguy cơ sập đổ và không có khả năng tự cải thiện nhà ở;- Chưa được hỗ trợ nhà ở từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội khác;- Trường hợp đã được hỗ trợ nhà ở theo các chương trình, chính sách hỗ trợ nhà ở khác thì phải thuộc các đối tượng sau: Nhà ở đã bị sập đổ hoặc hư hỏng nặng, có nguy cơ sập đổ do thiên tai gây ra như: Bão, lũ, lụt, động đất, sạt lở đất, hỏa hoạn nhưng chưa có nguồn vốn để sửa chữa, xây dựng lại. Đã được hỗ trợ nhà ở theo các chương trình, chính sách hỗ trợ nhà ở khác có thời gian từ 08 năm trở lên tính đến thời điểm Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg có hiệu lực thi hành nhưng nay nhà ở đã hư hỏng, dột nát, có nguy cơ sụp đổ.Thứ ba, về nguyên tắc hỗ trợ:- Hỗ trợ đến từng hộ gia đình; bảo đảm dân chủ, công khai, công bằng và minh bạch trên cơ sở pháp luật và chính sách của Nhà nước. Huy động từ nhiều nguồn vốn để thực hiện, kết hợp giữa Nhà nước và nhân dân cùng làm;- Thực hiện hỗ trợ theo nguyên tắc: Nhà nước hỗ trợ theo phương thức cho vay vốn để xây dựng mới hoặc sửa chữa nhà ở với lãi suất ưu đãi, cộng đồng giúp đỡ, hộ gia đình tự tổ chức xây dựng nhà ở;- Sau khi được hỗ trợ, các hộ gia đình phải xây dựng được nhà ở mới hoặc sửa chữa, nâng cấp nhà ở đang có, đảm bảo diện tích sử dụng tối thiểu 24 m2 (đối với những hộ độc thân không nơi nương tựa, có thể xây dựng nhà ở có diện tích sử dụng nhỏ hơn nhưng không thấp hơn 18 m2) và “3 cứng” (nền cứng, khung - tường cứng, mái cứng); tuổi thọ căn nhà từ 10 năm trở lên. Nhà ở phải đảm bảo an toàn khi xảy ra bão, tố, lốc;- Hộ gia đình được hỗ trợ nhà ở (bao gồm xây dựng mới hoặc sửa chữa, nâng cấp nhà ở) được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai (nếu có yêu cầu) và chỉ được chuyển nhượng sau khi đã trả hết nợ vay (cả gốc và lãi) cho Ngân hàng Chính sách xã hội.
Bộ Xây dựng đã ban hành Công văn số 1186/BXD – QLN (ngày 19/03/2024) về việc triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, dự án 5: Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo giai đoạn 2021 – 2025, theo Quyết định số 90/QĐ-TTg (ngày 18/01/2022) của Thủ tướng Chính phủ (dự án 5).
Mục tiêu của chương trình là hỗ trợ nhà ở cho khoảng 100.000 hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo có nhà ở an toàn, ổn định, có khả năng chống chịu tác động của thiên tai, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm nghèo bền vững.
Chương trình sẽ hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa, nâng cấp nhà ở hiện có; đảm bảo diện tích sử dụng tối thiểu 30 m2, “3 cứng” (nền cứng, khung - tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ căn nhà từ 20 năm trở lên.
Trên cơ sở quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 01/2022/TT-BXD (ngày 30/6/2022) hướng dẫn thực hiện hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo của chương trình dự án 5. Theo đó, các địa phương đã triển khai hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn.
Đối với năm 2024, ngân sách cho các địa phương thực hiện chương trình dự án 5 là 1.306 tỷ đồng, theo Quyết định số 1600/QĐ-TTg (ngày 10/12/2023).
Để đảm bảo việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn hoàn thành theo đúng mục tiêu đề ra trong năm 2024, Bộ Xây dựng đã ban hành hướng dẫn, đề nghị UBND các tỉnh khẩn trương thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm.
Theo Bộ Xây dựng, trước hết, các tỉnh cần tập trung triển khai hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng thuộc đề án, đẩy mạnh giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo tham gia chương trình dự án 5 theo quy định.
Sau đó, các địa phương cần phải báo cáo 03 nội dung quan trọng và gửi Bộ Xây dựng trước ngày 15/4/2024 để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ: Thứ nhất, kết quả thực hiện, kết quả giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp cho chương trình này tính đến ngày 31/03/2024; Thứ hai, kế hoạch thực hiện và ước đạt tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp đến hết ngày 31/12/2024; Thứ ba, kết quả phân bổ vốn ngân sách Trung ương năm 2024 đã cấp cho các huyện.
Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2023, dự án hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo được phân bổ hơn 1.125 tỷ đồng, gồm 1.020 tỷ đồng vốn sự nghiệp từ nguồn ngân sách trung ương và hơn 105 tỷ đồng vốn sự nghiệp từ nguồn ngân sách địa phương. Ngoài ra, còn có nguồn huy động khác là 62,24 tỷ đồng. Ước năm 2023 có 25.500 hộ được hỗ trợ.
Theo phản ánh của một số địa phương như: Quảng Ninh, Bắc Kạn, Quảng Nam, Bình Định, Cần Thơ, Trung ương chậm phân bổ kinh phí và chậm ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện các chính sách giảm nghèo về hỗ trợ nhà ở dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện.
Lý giải về việc giải ngân trong thời gian qua, theo ông Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội, chương trình giảm nghèo đa chiều nhiệm kỳ này bố trí 4.000 tỷ đồng để tập trung giải quyết trên 100.000 căn nhà cho người nghèo ở 74 huyện nghèo. Đến đầu năm 2023, Bộ Tài chính và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội mới thống nhất được các phương án, do đó, thực chất bắt đầu đến năm 2023 mới phân bổ được vốn này.
Theo Quyết định số 02/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025), định mức hỗ trợ đối với nhà xây mới là 40 triệu đồng/hộ, sửa chữa nhà là 20 triệu đồng/hộ từ nguồn vốn sự nghiệp ngân sách trung ương.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, với định mức hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ chưa đủ để đảm bảo được yêu cầu là “3 cứng” (nền cứng, khung – tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ căn nhà từ 20 năm trở lên theo yêu cầu tại Quyết định số 90/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025…
